พ.ศ. ๒๕๑๐

ความยาว ๓.๕๓ นาที

ฟิล์ม ๑๖ มม. / ขาว-ดำ / เงียบ

อำนวยการสร้าง บริษัท ไทยโทรทัศน์ จำกัด

          ภาพยนตร์ข่าวของบริษัท ไทยโทรทัศน์ จำกัด หรือสถานีโทรทัศน์ไทยทีวีช่อง ๔ ซึ่งได้บันทึกเหตุการณ์พิธีลงนามปฏิญญาก่อตั้งสมาคมประชาชาติเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (ASEAN Declaration) ในสมัยรัฐบาลจอมพลถนอม กิตติขจร ซึ่งริเริ่มโดยพันเอกพิเศษดร. ถนัด คอมันตร์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศของไทยและชาติสมาชิกอีก ๔ ชาติ คือ ฟิลิปปินส์, อินโดนีเซีย, มาเลเซีย และสิงคโปร์ ในวันที่ ๘ สิงหาคม ๒๕๑๐ ณ กระทรวงการต่างประเทศ วังสราญรมย์ โดยภาพยนตร์ข่าวเรื่องนี้นับเป็นภาพยนตร์ที่บันทึกเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์การทูตและการเมืองระหว่างประเทศที่สำคัญเรื่องหนึ่งของไทย เพราะเป็นเหตุการณ์ที่เป็นจุดเริ่มต้นให้เกิดความร่วมมือในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อย่างเป็นรูปธรรม หลังจากที่สมาคมเอเชียตะวันออกเฉียงใต้หรือสมาคมอาสา (ASA : Association of South East Asia) ซึ่งก่อตั้งขึ้นในปี ๒๕๐๔ มีอันต้องยุติลงด้วยปัญหาทางการเมืองระหว่างประเทศของอินโดนีเซียกับมาเลเซีย อีกทั้งภาพยนตร์ยังเป็นบทบันทึกให้เห็นถึงผลงานชิ้นสำคัญที่ทำให้ ดร. ถนัด คอมันตร์ ได้รับการจดจำในฐานะผู้สร้างคุณูปการให้แก่ประเทศไทยและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เนื่องจากในช่วงเวลาดังกล่าวประเทศไทยและประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ต่างตกอยู่ในวงล้อมของสงครามเย็น มีปัญหาความไม่มั่นคงทางการเมืองจากสภาวะการถูกคุกคามโดยลัทธิคอมมิวนิสต์และความต่ำต้อยทางด้านเศรษฐกิจ ประกอบกับสหรัฐอเมริกาที่ให้การสนับสนุนไทยในตอนนั้นต้องเผชิญกับภาวะสงครามเวียดนาม การจะประสานประโยชน์ร่วมกันกับสหรัฐอเมริกาจึงเป็นเรื่องที่เปราะบางและไม่มีความแน่นอน และทางไทยเองก็มิได้เชื่อว่าจะสามารถพึ่งพาประเทศมหาอำนาจอย่างสหรัฐอเมริกาไปตลอด การหาทางพึ่งพาตนเองจึงเป็นเรื่องจำเป็น ความคิดในการริเริ่มจัดตั้งสมาคมประชาชาติเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ของ ดร. ถนัด คอมันตร์ จึงนับเป็นย่างก้าวที่สำคัญอย่างยิ่ง เพื่อจะทำให้ไทยและภูมิภาคสามารถยืนหยัดด้วยตัวเองได้ในทางการเมืองและความมั่นคง ทางด้านเศรษฐกิจ ทางด้านสังคมและวัฒนธรรม โดยมิต้องฝากชีวิตไว้กับประเทศมหาอำนาจ แม้ ดร. ถนัด คอมันตร์ จะต้องเผชิญอุปสรรคในทางการทูต เนื่องจากในช่วงเวลาดังกล่าว ฟิลิปปินส์, มาเลเซีย และสิงคโปร์ กำลังอยู่ในความขัดแย้งอย่างรุนแรงในเรื่องของดินแดน แต่ท่านก็ใช้ความสามารถทางด้านการทูตในการเชื่อมไมตรี เพื่อทำให้ไทยได้กลายเป็นบ้านเกิดของประชาคมอาเซียน ผ่านทางพิธีลงนามก่อตั้งสมาคมประชาชาติเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ขึ้นในที่สุด

          ส่วนสำคัญของภาพยนตร์คือ การบันทึกช่วงเวลานาทีของพิธีการลงนามในปฏิญญากรุงเทพหรือปฏิญญาอาเซียน เมื่อวันที่ ๘ สิงหาคม ๒๕๑๐ ดร. ถนัด คอมันตร์ พร้อมด้วยนายนาซิโซ รามอส (Narciso Ramos) รัฐมนตรีต่างประเทศฟิลิปปินส์ นายอาดัม มาลิก (Adam Malik) รัฐมนตรีต่างประเทศอินโดนีเซีย นายอับดุล ราชัก ฮุสเซน (Abdul Razak Hussein) รองนายกรัฐมนตรี รัฐมนตรีกลาโหมและรัฐมนตรีกระทรวงพัฒนาการแห่งชาติมาเลเซีย และนายเอส ราชารัตนัม (S. Rajaratnam) รัฐมนตรีต่างประเทศสิงคโปร์ เดินทางมาถึงห้องพิธีลงนามและนั่งลงที่โต๊ะจัดเตรียมไว้เพื่อการลงนามในปฏิญญา ต่อด้วยการกล่าวแถลงการณ์ของแต่ละประเทศถึงการก่อตั้ง ท่ามกลางสื่อมวลชนจากนานาประเทศที่มารอทำข่าวกันเป็นจำนวนมาก

          นับจากการก่อตั้งสมาคมประชาชาติเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ขึ้นในปี ๒๕๑๐ จนถึงวันนี้ นับได้ว่าอาเซียนบรรลุความสำเร็จในเป้าหมายและเจตนารมย์ในปฏิญญาที่เขียนขึ้นไว้ในหลายประการ พร้อมกับความก้าวหน้าในด้านต่าง ๆ จนมีประเทศเข้าร่วมเป็นสมาชิก ๑๐ ประเทศในอาเซียน (ปัจจุบันขาดเพียงประเทศติมอร์-เลสเต) ภาพยนตร์ข่าวเรื่องนี้จึงเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์และความทรงจำอันทรงคุณค่าทั้งของไทยและของภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เนื่องด้วยมันได้ทำให้เราได้เห็นจุดกำเนิดของความร่วมมือร่วมใจของคนในภูมิภาคที่ยังมีชีวิต ทั้งได้ตระหนักรู้ถึงคุณูปการและวิสัยทัศน์ของ ดร. ถนัด คอมันตร์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงต่างประเทศคนสำคัญท่านหนึ่งของเมืองไทย