[การเสด็จเลียบเมืองเหนือ ROYAL TOUR IN NORTHERN SIAM] (ส่วนที่ไม่ได้ใช้)

ฟิล์ม ๓๕ มม. / ขาวดำ / เงียบ / ๔๙.๔๕ นาที

๒๔๗๐

ผู้สร้าง กองภาพยนตร์เผยแผ่ข่าว กรมรถไฟหลวง


กองภาพยนตร์เผยแผ่ข่าว กรมรถไฟหลวง เป็นศูนย์ผลิตและเผยแพร่ภาพยนตร์อย่างเป็นทางการแห่งแรกของสยาม และเป็นหน่วยงานภาพยนตร์ของรัฐแห่งแรกแห่งหนึ่งในโลก จัดตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๕ สมัยรัชกาลที่ ๖ โดย พลเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระกำแพงเพ็ชรอัครโยธิน ผู้บัญชาการกรมรถไฟหลวงในขณะนั้น ทำหน้าที่ผลิตภาพยนตร์ข่าวและสารคดีเผยแพร่กิจการของกรมรถไฟ พระราชกรณียกิจและพระราชพิธีต่าง ๆ รวมถึงภาพยนตร์โฆษณาประชาสัมพันธ์กิจการของหน่วยงานราชการอื่น ๆ ของสยาม โดยให้โรงภาพยนตร์ต่าง ๆ เช่าไปฉายในโปรแกรม และนำออกฉายด้วยหน่วยฉายภาพยนตร์เคลื่อนที่ของตนเอง รวมทั้งมีการทำสำเนาเผยแพร่และขายให้ต่างประเทศด้วย


หอภาพยนตร์ได้อนุรักษ์ผลงานภาพยนตร์ของกองภาพยนตร์เผยแผ่ข่าว ชุดที่ถ่ายทำในสมัยรัชกาลที่ ๗ ไว้จำนวนหนึ่ง หลังจากมีการค้นพบภาพยนตร์เหล่านี้ในตู้ที่อาคารเก่าย่านสถานีหัวลำโพงของการรถไฟแห่งประเทศไทย เมื่อ พ.ศ. ๒๕๒๔ แต่ภาพยนตร์เกือบทั้งหมดในชุดนี้ ล้วนเป็นเศษฟิล์มเนกาติฟ ๓๕ มม. ขาวดำ ที่เหลือจากการตัดต่อหรือที่เรียกกันว่า Outtake หนึ่งในนั้นคือฟิล์มส่วนที่ไม่ได้ใช้ในภาพยนตร์บันทึกเหตุการณ์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินเลียบมณฑลฝ่ายเหนือ ระหว่างวันที่ ๖ มกราคม ถึง ๖ กุมภาพันธ์ ๒๔๖๙ ซึ่งถือเป็นประวัติศาสตร์หน้าสำคัญของกรุงรัตนโกสินทร์ ในฐานะที่ทรงเป็นพระมหากษัตริย์พระองค์แรกของราชวงศ์จักรีที่เสด็จฯ หัวเมืองฝ่ายเหนือไปถึงนครเชียงใหม่


จากข้อมูลแจ้งความของหนังสือพิมพ์ศรีกรุงฉบับต่าง ๆ ในเดือนเมษายน พ.ศ. ๒๔๗๐ พบว่าภาพยนตร์บันทึกเหตุการณ์นี้ ออกฉายตามโรงภาพยนตร์ในกรุงเทพฯ ในชื่อ การเสด็จเลียบเมืองเหนือ Royal Tour in Northern Siam ตั้งแต่วันที่ ๙-๒๖ เมษายน ๒๔๗๐ โดยถ่ายทอดให้ประชาชนได้เห็นเหตุการณ์และพระราชกรณียกิจต่าง ๆ ตลอดระยะทางเสด็จพระราชดำเนิน แบ่งออกเป็น ๓ ภาค ภาคละ ๓ ม้วน รวม ๙ ม้วน ม้วนละราว ๑๕ นาที ดังนั้น คาดว่าทั้งเรื่องยาวประมาณ ๒ ชั่วโมง แต่เศษฟิล์มซึ่งถูกตัดแยกออกมาที่หอภาพยนตร์อนุรักษ์ไว้ได้นี้ มีอยู่ราว ๒๐ ม้วน ม้วนละ ๒-๓ นาที รวมความยาวทั้งสิ้นประมาณ ๕๐ นาที


แม้จะเป็นเพียงเศษที่เหลือใช้ แต่ภาพยนตร์ได้ทำให้เห็นถึงเค้าโครงและมุมมองของการนำเสนอข่าวเหตุการณ์สำคัญครั้งนั้นแก่ประชาชน จากฝีมือการถ่ายทำของหลวงกลการเจนจิต (เภา วสุวัต) หัวหน้าช่างถ่ายภาพและภาพยนตร์ของกองภาพยนตร์เผยแผ่ข่าวในขณะนั้น โดยเฉพาะการถ่ายขบวนแห่พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จเข้าประตูเมืองเชียงใหม่โดยประทับบนหลังช้าง ท่ามกลางขบวนช้างหลายสิบเชือก นอกจากนี้ยังปรากฏภาพพระองค์ในพระอิริยาบถต่าง ๆ ทั้งในการประกอบพระราชกรณียกิจและในวันที่เว้นว่างจากพระราชภารกิจ ซึ่งเป็นมุมที่ไม่อาจพบได้ในภาพยนตร์สมัครเล่นของเหตุการณ์เดียวกันนี้ที่พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าฯ ทรงถ่ายไว้ด้วยฟิล์ม ๑๖ มม.


ปัจจุบัน เศษภาพยนตร์ที่เคยถูกมองว่าไม่จำเป็นจนไม่ได้ปรากฏสู่สายตาประชาชนเมื่อเกือบ ๑๐๐ ปีก่อน จึงแปรสถานะกลายเป็นสิ่งจำเป็นของชาติ เมื่อส่วนที่ถูกตัดออกไปนี้กลับมีคุณค่าในการเติมเต็มบันทึกส่วนพระองค์ด้วยภาพยนตร์ของพระเจ้าแผ่นดิน เพื่ออธิบายเหตุการณ์สำคัญของบ้านเมืองให้ผู้คนรุ่นหลังได้เรียนรู้และทำความเข้าใจ เป็นการยืนยันบทบาทหน้าที่ของภาพยนตร์ในฐานะหลักฐานทางประวัติศาสตร์ ที่ยังคงคุณูปการแม้จะเหลือเพียงเศษเสี้ยวที่กระจัดกระจายซึ่งผู้บันทึกไม่ได้นำมาเรียบเรียง


หมายเหตุ

1) ชื่อเรื่องที่อยู่ใน […] หมายถึง ภาพยนตร์เรื่องนั้นไม่มีไตเติ้ลชื่อเรื่องปรากฏอยู่ในภาพยนตร์ เป็นชื่อที่หอภาพยนตร์ตั้งขึ้นเอง และ

2) ข้อมูลปี พ.ศ. ของภาพยนตร์ที่ออกฉายก่อนการเปลี่ยนแปลงวันขึ้นปีใหม่ เมื่อ ๑ มกราคม ๒๔๘๔ จะนับตามปฏิทินแบบเก่า (๑ เมษายน เป็นวันขึ้นปีใหม่)

มรดกภาพยนตร์ของชาติ

ดูทั้งหมด

Goal Club เกมล้มโต๊ะ

ฟิล์ม 35 มม. / สี /เสียง / 98 นาทีวันที่ออกฉาย               27 เมษายน 2544บริษัทสร้าง      &nb...

อ่านรายละเอียด

สาย สีมา นักสู้สามัญชน

ฟิล์ม 35 มม. / สี / พากย์ / 100 นาทีวันที่ออกฉาย      27 มิถุนายน 2524บริษัทสร้าง    พิฆเณศภาพยนตร์ผู้อำนวยการสร้าง ...

อ่านรายละเอียด

วิมานดารา

ฟิล์ม 35 มม. / สี / เสียง /  141 นาทีวันที่ออกฉาย 19 มกราคม 2517บริษัทสร้าง            เทพชัยภาพยนตร์ผู้กำกับ&nbs...

อ่านรายละเอียด

ทอง

ฟิล์ม 35 มม. / สี / เสียง / 113 นาทีฉายครั้งแรก               22 ธันวาคม 2516บริษัทสร้าง   ...

อ่านรายละเอียด