๒๕๒๑

อำนวยการสร้าง ดวงกมลมหรสพ

ผู้กำกับ สุรสีห์ ผาธรรม

ผู้แสดงนำ ปิยะ ตระกูลราษฎร์, วาสนา สิทธิเวช, นภดล ดวงพร

ภาพยนตร์ซึ่งสร้างจากนิยายชื่อเรื่องเดียวกัน โดย คำหมาน คนไค นักวิชาการด้านการศึกษา และคนอีสาน เป็นภาพยนตร์ที่สร้างโดยคนอิสานและทีมงานคนอิสาน คือ กมล กุลตังวัฒนา อดีตนักพากย์หนัง กำกับโดย สุรสีห์ ผาธรรม นักพากย์หนังสายอีสานเช่นกัน

เมื่อภาพยนตร์ออกฉายในปี ๒๕๒๑ หลังจากเกิดเหตุการณ์ ๖ ตุลาคม ๒๕๑๙ ซึ่งทำให้บ้านเมืองกลับไปสู่การปกครองแบบเผด็จการอีกครั้ง ปรากฏว่าภาพยนตร์ได้รับการต้อนรับจากผู้ชมอย่างมากเป็นประวัติการณ์

ประเด็นเด่นของหนัง เริ่มต้นคือการยกครูหรือกล่าวถึงครู จิตวิญญาณของครู อุดมการณ์ของครู ผู้เป็นประทีปอยู่ทั่วเมืองไทย ตัวเอกของเรื่อง เป็นนักศึกษาหนุ่มที่เพิ่งจบวิชาครูในเมืองหลวง กำลังกลับไปเป็นครูโรงเรียนประชาบาลที่บ้านเกิด และจากนั้นหนังก็เปิดเผยให้เห็นความลำบากยากจน ยากแค้นแสนเข็ญของวิถีชีวิตคนในชนบทภาคอีสาน ชีวิตความเป็นอยู่ของครูประชาบาลที่ไม่ได้รับการเอาใจใส่เท่าที่ควรมาแต่ไหนแต่ไร ระบบคอรัปชั่นและเจ้าขุนมูลนายในราชการไทย การสมคบและประสานประโยชน์กันระหว่างข้าราชการกับผู้ทรงอิทธิพลในท้องถิ่น

หนังเล่าเรื่องซึ่งก็คือเรื่องเล่าที่เคยเล่ากันมานมนานจากปากสู่ปากหรือจากหนังสือ แต่ไม่เคยมีใครเล่าสิ่งเหล่านี้ในภาพยนตร์ไทย เพราะระบบการเซ็นเซอร์ภาพยนตร์ในอดีตไม่อนุญาตให้ทำ สุรสีห์ ผาธรรม ยังเจตนาเล่าเรื่องซึ่งแฝงอารมณ์ขันในความขมขื่นหรือที่เรียกกันว่าตลกร้าย และที่สุดให้หนังจบลงด้วยการทำร้ายจิตใจนักเรียนและคนดูทั้งประเทศ เมื่อครูปิยะถูกฆ่าทิ้งเสียง่าย ๆ เหมือนการฆ่าผู้ท้าทายอำนาจชั่วร้าย หรือการฆ่าเพราะแย่งอำนาจนั้นกันเองในสังคมประเทศไทยในยุคสมัยที่ภาพยนตร์นี้ออกฉาย

ความสำเร็จของ ครูบ้านนอก ทำให้มีภาคต่อมาในชื่อ หนองหมาว้อ และทีมงานนี้ยังได้ผลิตภาพยนตร์ที่สำแดงความเป็นอีสานโดยอีสานออกมาเป็นลำดับ จนกล่าวได้ว่าเกิดกระแสภาพยนตร์อีสานและวงการภาพยนตร์อีสานขึ้นเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ภาพยนตร์ไทย