เสด็จทอดพระเนตรมอญรำผี ปากลัด ๑ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๗๓

ฟิล์ม ๑๖ มม. / ขาว-ดำ / เงียบ / ๑๒ นาที

๒๔๗๓

ถ่ายภาพ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว

 

พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าฯ ทรงเป็นพระเจ้าแผ่นดินที่โปรดภาพยนตร์ นอกจากโปรดทอดพระเนตรภาพยนตร์แบบแฟนภาพยนตร์แล้ว ยังทรงเป็นนักถ่ายภาพยนตร์สมัครเล่นที่สำคัญ เพราะทรงเป็นพระเจ้าแผ่นดินนักถ่ายภาพยนตร์ที่มีไม่มากนัก การถ่ายภาพยนตร์สมัครเล่นเป็นพระราชนิยมที่มีเจ้านายและขุนนางตลอดจนราษฎรพากันนิยมมากขึ้น จนโปรดให้จัดตั้งสมาคมภาพยนตร์สมัครเล่นแห่งสยามขึ้นในพระบรมราชูปถัมภ์ เพื่อส่งเสริมการเล่นถ่ายภาพยนตร์ของสยามให้ก้าวหน้า

 

พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าฯ ทรงถ่ายภาพยนตร์ส่วนพระองค์ตั้งแต่เสด็จขึ้นเสวยราชย์ จนถึงวันเสด็จสวรรคต มีหลักฐานว่า ได้ทรงถ่ายภาพยนตร์ขนาด ๑๖ มม. ซึ่งมีการตัดต่อรวมเป็นม้วนขนาดประมาณม้วนละ ๔๐๐ ฟุต เป็นจำนวนประมาณ ๕๐๐ ม้วน และหลงเหลือมาถึงปัจจุบันเพียงประมาณร้อยม้วนเศษ ซึ่งหอภาพยนตร์ (องค์การมหาชน) ได้อนุรักษ์และเก็บรักษาไว้

 

ในบรรดาฟิล์มภาพยนตร์ส่วนพระองค์ของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าฯ กว่าร้อยม้วนที่เหลืออยู่ มอญรำผี” เป็นผลงานฝีพระหัตถ์ทรงถ่ายที่โดดเด่นที่สุดม้วนหนึ่ง ในฐานะภาพยนตร์บันทึกพิธีกรรมและวิถีความเชื่อของชนชาติมอญ

 

เหตุการณ์ในภาพยนตร์เกิดขึ้นที่ปากลัด  สมุทรปราการ ในปี พ.ศ. ๒๔๗๓ สันนิษฐานว่า คงจะทรงทราบว่าจะมีพิธีกรรมนี้ จึงมีหมายกำหนดที่จะเสด็จไปทรงถ่ายภาพยนตร์ มีการเตรียมการโดยเจ้าพนักงานในราชสำนัก ที่จะทรงถ่ายภาพยนตร์อย่างพร้อมมูล ช่วงแรกของภาพยนตร์เป็นบันทึกการเสด็จพระราชดำเนินจากปากน้ำไปยังปากลัด ช่วงนี้จะเห็นพระเจ้าอยู่หัว พระราชินีและเจ้านาย ขุนนางที่ตามเสด็จ แสดงว่าโปรดให้ข้าราชสำนักเป็นผู้ถ่าย แต่เมื่อถึงพิธีกรรม พระเจ้าอยู่หัวจะทรงถ่ายด้วยฝีพระหัตถ์เองตลอด

 

เหตุการณ์นี้ น่าจะเป็นงานใหญ่ของพิธีกรรมรำผีที่ชาวมอญปากลัด จัดถวายให้ทอดพระเนตรและบันทึกเป็นภาพยนตร์ไว้ และปรากฏว่าทรงบันทึกไว้อย่างละเอียด เหมือนจะให้เก็บรักษาไว้เป็นหลักฐานสำหรับการศึกษาเรียนรู้

 

ภาพยนตร์ม้วนนี้ จึงมิได้สำคัญเพียงเพราะถ่ายโดยพระเจ้าแผ่นดินเท่านั้น แต่ยังเพราะมันเป็นหลักฐานทางชาติพันธุ์ ทางมานุษยวิทยา ทางขนบประเพณี และนอกจากนี้ ยังมีคุณค่าทางประวัติศาสตร์ เพราะกาลเวลาผ่านไปถึงแปดสิบปีเศษแล้ว

 

หมายเหตุ

ข้อมูลปี พ.ศ. ของภาพยนตร์ที่ออกฉายก่อนการเปลี่ยนแปลงวันขึ้นปีใหม่ เมื่อ ๑ มกราคม ๒๔๘๔ จะนับตามปฏิทินแบบเก่า (๑ เมษายน เป็นวันขึ้นปีใหม่)

มรดกภาพยนตร์ของชาติ

ดูทั้งหมด

Goal Club เกมล้มโต๊ะ

ฟิล์ม 35 มม. / สี /เสียง / 98 นาทีวันที่ออกฉาย               27 เมษายน 2544บริษัทสร้าง      &nb...

อ่านรายละเอียด

สาย สีมา นักสู้สามัญชน

ฟิล์ม 35 มม. / สี / พากย์ / 100 นาทีวันที่ออกฉาย      27 มิถุนายน 2524บริษัทสร้าง    พิฆเณศภาพยนตร์ผู้อำนวยการสร้าง ...

อ่านรายละเอียด

วิมานดารา

ฟิล์ม 35 มม. / สี / เสียง /  141 นาทีวันที่ออกฉาย 19 มกราคม 2517บริษัทสร้าง            เทพชัยภาพยนตร์ผู้กำกับ&nbs...

อ่านรายละเอียด

ทอง

ฟิล์ม 35 มม. / สี / เสียง / 113 นาทีฉายครั้งแรก               22 ธันวาคม 2516บริษัทสร้าง   ...

อ่านรายละเอียด