ในความย้อนแย้งที่อาจจะดูลึกซึ้ง ชวนหัว หรือเศร้าสร้อย โรงภาพยนตร์มักเป็นฉากในภาพยนตร์เสียเอง หรือบางครั้งเป็นโลเคชันหลักที่ดำเนินเหตุการณ์ตามท้องเรื่อง ความหมายของการนำโรงภาพยนตร์ไปใส่ในเนื้อเรื่องของภาพยนตร์ มีตั้งแต่การหวนรำลึกถึงอดีตอันรุ่งเรือง เฉลิมฉลองประสบการณ์การดูหนัง เปรียบเทียบโรงหนังเป็นสถานบ่มเพาะความฝันหรือความทรงจำ หรือเป็นการใช้ลักษณะทางกายภาพ เช่น ซอกหลืบ แสงไฟสลัว หรือความมืด เพื่อเป็นเชื้อในการเล่าเรื่องสยองขวัญ
เดือนกันยายนนี้ หอภาพยนตร์จัดโปรแกรม Theater of Dreams รวบรวมภาพยนตร์ที่มีฉากโรงหนังซึ่งฉายให้เห็นถึงบทบาทต่าง ๆ ต่อผู้คนและสังคม เริ่มต้นตั้งแต่ พี่ชาย (2494) ที่บันทึกภาพโรงหนังศาลาเฉลิมไทยในตำนานเอาไว้ทั้งภายในและภายนอก ในช่วงเวลาที่ต้องผันตัวเป็นโรงละครเวที ซึ่งเฟื่องฟูขึ้นมาแทนที่ภาพยนตร์ ยุคปลายสงครามโลกครั้งที่ 2 ปีหนึ่ง…เพื่อนกันและวันอัศจรรย์ของผม (2536) หนังว่าด้วยความผูกพันของพี่น้องที่มีโรงหนังใกล้บ้านเป็นจุดเชื่อมต่อความทรงจำระหว่างกัน ตามมาด้วยผลงาน 3 เรื่องที่ต่างมีฉากถ่ายทำที่โรงหนังเก่าย่านชานเมือง งามวงศ์วานรามา ทั้ง เก๋า..เก๋า (2549) หนังข้ามเวลาที่ให้ภาพทั้งยุครุ่งเรืองและตกต่ำของโรงหนังสแตนด์อะโลน โปงลางสะดิ้ง ลำซิ่งส่ายหน้า (2550) หนังตลกเกี่ยวกับพนักงานโรงหนังที่พยายามหาทางต่อลมหายใจไม่ให้โรงหนังปิดตัวลง และ ผีจ้างหนัง (2550) ที่นำความเป็นมหรสพของทั้งโรงหนังและหนังกลางแปลง มาเป็นจุดเล่าเรื่องไปสู่ความลี้ลับ รวมทั้งยังมีหนังอิสระสองเรื่องที่พาให้หวนคำนึงถึงโรงหนังสแตนด์อะโลน ได้แก่ สารคดีจับภาพชีวิตคนฉายของโรงหนังธนบุรีรามาเรื่อง นิรันดร์ราตรี (2560) และ เณรกระโดดกำแพง (2561) หนังเกี่ยวกับคนทำหนังผู้เคยมีโรงหนังเป็นสถานที่แห่งความฝัน
นอกจากนี้ ในโปรแกรมยังมีหนังไทยเกี่ยวกับโรงหนังยุคมัลติเพล็กซ์ ที่มีตัวละครหลักเป็นพนักงานโรงหนัง ไม่ว่าจะเป็นหัวหน้าฝ่ายอาคารที่ฉวยโอกาสแอบถ่ายและคุกคามผู้ชมใน อำมหิตพิศวาส (2549) และคนฉายหนังที่ลักลอบบันทึกภาพหนังบนจอจนนำไปสู่เรื่องสยองขวัญใน โปรแกรมหน้า วิญญาณอาฆาต (2551) ในขณะเดียวกัน ยังมีภาพโรงหนังในต่างประเทศมาให้ร่วมชม ทั้ง The Woman Who Ran (2563) หนังเกาหลีของผู้กำกับ ฮอง ซาง-ซู ที่จับภาพการพบปะสนทนาระหว่างเพื่อนผู้หญิง และมีโรงหนังเป็นส่วนหนึ่งในการพบพาน กับ Talking About Trees (2562) หนังสารคดีเกี่ยวกับกลุ่มเพื่อนรักวัยชราในซูดานที่ช่วยกันปัดฝุ่นโรงหนังเก่าเพื่อฉายภาพยนตร์
