ประวัติศาสตร์ภาพยนตร์ไทยบันทึกไว้ว่า ปยุต เงากระจ่าง เป็นผู้สร้างสรรค์ “แอนิเมชัน” หรือ “หนังการ์ตูน” ได้สำเร็จเป็นคนแรกของไทย ด้วยผลงานเรื่อง เหตุมหัศจรรย์ เมื่อปี พ.ศ. 2498 ความสำเร็จนี้มีจุดเริ่มต้นมาจากปณิธานที่เขาอยากจะสานต่อความฝันของ เสน่ห์ คล้ายเคลื่อน ศิลปินผู้เริ่มต้นกรุยทางการทำการ์ตูนเคลื่อนไหวมาก่อน แต่ต้องพบกับความผิดหวัง เพราะขาดการสนับสนุน
อย่างไรก็ตาม แม้ ปยุต เงากระจ่าง จะสร้าง เหตุมหัศจรรย์ ให้เกิดขึ้นได้ แต่เส้นทางของแอนิเมชันไทยยังคงขรุขระและเต็มไปด้วยขวากหนาม ถึงขนาดที่กว่าปยุตเองจะสามารถทำ สุดสาคร (2522) หนังการ์ตูนเรื่องยาวเรื่องแรกได้สำเร็จตามที่ตั้งใจ ก็ต้องอดทนรอคอยนานกว่า 20 ปี และต้องแลกมากับความยากลำบากแสนสาหัส ทั้งการขาดแคลนทุนทรัพย์และสุขภาพที่ทรุดโทรม อันส่งผลให้ต้องผจญกับความทุกข์ทรมานจากเหตุสายตาเสื่อมในบั้นปลายชีวิต
ถึงกระนั้น วงการแอนิเมชันในเมืองไทยก็ยังแทบจะหยุดนิ่ง และต้องใช้เวลานานกว่า 20 ปีอีกเช่นกัน จนถึงทศวรรษ 2540 เมื่อเทคโนโลยีได้พัฒนา บรรยากาศจึงเริ่มคึกคักและมีภาพยนตร์แอนิเมชันเรื่องยาวของไทยออกฉายตามมา แม้ปัญหาอุปสรรคยังคงรายล้อม แต่ก็มีการผลิตผลงานออกมาอย่างต่อเนื่องจนถึงปัจจุบัน
เดือนเมษายนนี้ หอภาพยนตร์ได้จัดโปรแกรมภาพยนตร์แอนิเมชันไทย เพื่อฉายภาพให้เห็นเส้นทางของการฝ่าฟันและพยายามสร้างสรรค์ความมหัศจรรย์ให้แก่ผู้ชมในรูปแบบหรือเทคนิคที่หลากหลาย โดยภาพยนตร์ในโปรแกรมนี้เป็นเพียงกลุ่มตัวอย่างหนึ่งของหนังการ์ตูนไทยทั้งหมดที่ยังมีอยู่อีกมาก เปิดโปรแกรมด้วยกิจกรรมเสวนาภาพยนตร์กับสมาคมผู้ประกอบการแอนิเมชันและคอมพิวเตอร์กราฟิกส์ไทย (TACGA) ในวันเสาร์ที่ 1 เมษายน อันตรงกับวันคล้ายวันเกิดของ ปยุต เงากระจ่าง บิดาแห่งแอนิเมชันไทย
