พ.ศ. ๒๕๐๙

ความคิดในการจัดเก็บรักษาภาพยนตร์ของชาติ

ความคิดในการจัดเก็บรักษาภาพยนตร์ของชาติเกิดขึ้นอย่างเป็นทางการในปี พ.ศ. ๒๕๐๙ คือ เมื่อคณะอนุกรรมการสื่อสารมวลชน ในคณะกรรมการชาติว่าด้วยองค์การยูเนสโกแห่งประเทศไทย ซึ่งมี พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเปรมบุรฉัตร ทรงเป็นประธาน มีมติในการประชุมเมื่อวันที่ ๔ ตุลาคมของปีนั้น เรียกร้องให้หอสมุดแห่งชาติเปิดแผนกเก็บภาพยนตร์ที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมขึ้นอีกแผนกหนึ่งโดยหวังจะให้เยาวชนรุ่นหลังได้ทราบความเป็นไปในอดีต แต่น่าเสียดายว่าการเรียกร้องนั้นไม่สามารถทำให้เกิดการปฏิบัติจริงแต่อย่างใด

พ.ศ. ๒๕๒๔

ค้นพบฟิล์มรัชกาลที่ ๗ และการเรียกร้องการจัดตั้งหน่วยงานอนุรักษ์ภาพยนตร์ในประเทศไทย

พ.ศ. ๒๕๒๔ นักวิชาการภาพยนตร์ โดม สุขวงศ์ (ต่อมาคือผู้ร่วมก่อตั้งหอภาพยนตร์) ได้ค้นพบฟิล์มภาพยนตร์เก่าสมัยรัชกาลที่ ๗ ของกองภาพยนตร์เผยแผ่ข่าว กรมรถไฟหลวงในอดีตจึงเรียกร้องต่อสาธารณะผ่านทางสื่อมวลชน ให้ทางราชการดำเนินการอนุรักษ์ภาพยนตร์เหล่านั้นและจัดตั้งหน่วยงานทำหน้าที่เก็บรวมรวมและอนุรักษ์ภาพยนตร์ขึ้นในประเทศไทย

พ.ศ. ๒๕๒๗

โครงการจัดตั้งหอภาพยนตร์แห่งชาติ

กรมศิลปากรจึงจัดทำโครงการจัดตั้งหอภาพยนตร์แห่งชาติและ ขออนุมัติโครงการนี้จากกระทรวงศึกษาธิการ ได้รับอนุมัติเมื่อ วันที่ ๗ กันยายน พ.ศ. ๒๕๒๗ คณะกรรมการของโครงการได้เห็นชอบให้เรียก ชื่อหน่วยงานที่จะจัดตั้งขึ้นใน ประเทศไทยนี้ว่า "หอภาพยนตร์แห่งชาติ" ในระยะเริ่มต้นหน่วยงานใหม่นี้มีฐานะเท่ากับงานหนึ่ง ฝากไว้กับ กองพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติในขณะนั้น และได้รับอนุญาตจากกรมศิลปากร ให้ใช้อาคารเก่าทิ้งร้างหลังหนึ่งในบริเวณพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หอศิลป์ ถนนเจ้าฟ้า กรุงเทพ ซึ่งเคยเป็นอาคารโรงกษาปณ์ของกรมธนารักษ์มาก่อน ทำเป็นที่ทำการของหอภาพยนตร์แห่งชาติ โดยจ้างลูกจ้างชั่วคราว ๔ นาย และ แต่งตั้งข้าราชการคนหนึ่งมาปฏิบัติหน้าที่เป็นหัวหน้างาน

พ.ศ. ๒๕๓๐

โครงการจัดตั้งหอภาพยนตร์แห่งชาติ

พ.ศ. ๒๕๓๐ กรมศิลปากรให้โอนหอภาพยนตร์แห่งชาติ ไปสังกัดเป็น ฝ่ายหนึ่งในกองหอจดหมายเหตุแห่งชาติ และในปีนี้เองหอภาพยนตร์แห่งชาติ เริ่มเปิดให้บริการแก่สาธารณชนซึ่งมี ๒ ลักษณะ คือการให้บริการแก่ผู้เข้าไป ขอค้นคว้าภาพยนตร์และสิ่งเกี่ยวเนื่องกับภาพยนตร์ อีกลักษณะคือ การจัดกิจกรรมฉายภาพยนตร์ การจัดนิทรรศการ การจัดบรรยายเกี่ยวกับ ภาพยนตร์นอกจากนี้หอภาพยนตร์แห่งชาติยังได้สมัครเป็นสมาชิกสังเกตการณ์ ของสมาพันธ์หอภาพยนตร์ระหว่างชาติและในปีนี้หอภาพยนตร์แห่งชาติได้ รับรางวัลเหรียญเงินขององค์การยูเนสโกนับเป็นเกียรติภูมิสำคัญอย่างหนึ่ง ของหน่วยงานและของชาติ

พ.ศ. ๒๕๔๐

ย้ายสถานที่ไปศาลายา

ปี พ.ศ. ๒๕๔๐ หอภาพยนตร์แห่งชาติได้ย้ายสถานที่ตั้งจากอาคารเก่า ในบริเวณหอศิลป์ ถนนเจ้าฟ้า กรุงเทพ ไปยังสถานที่ตั้งใหม่ที่ ถนนพุทธมณฑลสาย ๕ ตำบลศาลายา อำเภอพุทธมณฑล จังหวัดนครปฐม

พ.ศ. ๒๕๕๒

จากหอภาพยนตร์แห่งชาติ สู่ หอภาพยนตร์ (องค์การมหาชน)

หลังจากใช้เวลาเรียกร้องยืนหยัดต่อเนื่องนานถึง ๘ ปีเต็ม ในการ ขอปฏิรูปหน่วยงานเป็น องค์การมหาชน ตามพระราชบัญญัติองค์การมหาชน พ.ศ. ๒๕๕๒ โดยได้รับการ อุดหนุนจากรัฐบาล และได้รับการพัฒนาหน่วยงานให้มีประสิทธิภาพ

ปัจจุบัน

หอภาพยนตร์ (องค์การมหาชน) ดำเนินงานตามวัตถุประสงค์ในการอนุรักษ์มรดกภาพยนตร์

ทั้งในรูปแบบฟิล์ม เทปแม่เหล็ก ดิจิทัล และสิ่งเกี่ยวเนื่องอื่นๆ และดำเนินงานเผยแพร่ จัดฉาย อบรม ให้ความรู้ ควบคู่ไปกับแผน ยุทธศาสตร์ชาติในการส่งเสริมการเข้าถึงวัฒนธรรมอย่างเท่าเทียมกัน หอภาพยนตร์ (องค์การมหาชน) ยังเป็นสมาชิกเต็มรูปแบบของ สมาพันธ์หอภาพยนตร์ระหว่างชาติ (INTERNATIONAL FEDERATION OF FILM ARCHIVES)