<<ชม บันทึกเหตุการณ์การเรียกร้องรัฐธรรมนูญ (อนุทินวีรชน 14 ตุลา) โดย ชิน คล้ายปาน >>

ในแง่การผลิต เหตุการณ์ 14 ตุลา ซึ่งจริงๆ แล้วเป็นเหตุการณ์ต่อเนื่องระหว่างวันที่ 10-14 ตุลาคม จะมีฟุตเตจภาพที่แสดงกิจกรรมอันหลากหลายกว่า แต่พวกเราก็ยังพบกับปัญหาเดิม คือ ฟุตเตจที่มีล้วนแต่ถูกนำไปใช้อยู่บ่อยแล้วจนเรียกได้ว่าช้ำ อีกทั้งเรื่องราวในเหตุการณ์ก็ถูกนำเสนอในแบบต่าง ๆ จนไม่ทำให้เหลือมุมใดให้เล่าได้อีกแล้ว จนกระทั่ง ใครสักคนในกลุ่มเราได้ตั้งคำถามหนึ่งขึ้นมา เป็นคำถามที่ผมเองก็ไม่เคยคิดถึงมุมนี้มาก่อน ว่า เหตุใดเราจึงไม่เล่าเรื่องของคนที่อยู่เบื้องหลังการบันทึกประวัติศาสตร์ชุดนี้แทน ซึ่งผมก็เห็นด้วย  จริงๆ โดยส่วนตัว ผมเคยได้รับรู้มาบ้างว่า ผู้ถ่ายหนังเหตุการณ์ 14  ตุลา นั้นมีสองคนคนหนึ่งเป็นอาจารย์สอนภาพนิ่งที่คณะวารสารศาสตร์ ชื่อ อ.ชิน คล้ายปาน และอีกท่านหนึ่งเป็นนักถ่ายหนังข่าว ชื่อ คุณทวีศักดิ์ วิรยศิริ แต่นอกเหนือจากนั้น ผมไม่รู้เลยว่า ในวันนั้นท่านทั้งสองทำงานกันอย่างไร 

เราทั้งสามคนจึงตัดสินใจทำหนังสารคดีที่ให้ความสำคัญกับช่างถ่ายหนังทั้งสองท่านขึ้นมา โดยมีจุดประสงค์เพื่อรู้จักตัวตนของทั้งสองท่านซึ่งเสียชีวิตไปแล้วมากขึ้น และนำเสนอมุมมองใหม่ต่อประวัติศาสตร์ 14 ตุลา  พวกเราตั้งชื่อโปรเจ็กต์นี้ว่า “เงาประวัติศาสตร์” อันหมายถึงบุคคลที่อยู่ในซอกหลืบของประวัติศาสตร์ แต่มีบทบาทสำคัญในการถ่ายทอดประวัติศาสตร์ให้ผู้คนได้รับรู้ ซึ่งเพื่อให้ความเป็นธรรม บุคคลเหล่านี้อาจมีมากกกว่าแค่ อาจารย์ชินและคุณทวีศักดิ์ก็ได้ 

<<ชม วันมหาวิปโยค 2516 โดย ทวีศักดิ์ วิรยศิริ >>

ในแง่วิธีการนำเสนอ พวกเราคิดว่าหัวใจสำคัญของสารคดีเรื่องนี้ คือ การนำเสนอภาพฟุตเตจของหตุการณ์ที่ถ่ายโดย อาจารย์ชิน และคุณทวีศักดิ์ แบบเรียงลำดับ โดยแทรกเรื่องราวของบุคคลทั้งสองท่าน และ เบื้องหลังการถ่ายบันทึกเหตุการณ์ผ่านบุคคลใกล้ชิดของทั้งสองท่าน สำหรับอาจารย์ชิน เรื่องราวในส่วนของท่านถูกเล่าผ่านลูกศิษย์ที่ได้มีโอกาสร่วมงานกับท่านในวันนั้นซึ่งได้แก่อาจารย์ วันชัย ธนะวังน้อย อาจารย์สอนวิชาวิทยุ โทรทัศน์ที่คณะวารสารศาสตร์ธรรมศาสตร์  ส่วนเรื่องราวของอาจารย์ทวีศักดิ์ถูกเล่าผ่าน ภรรยาของท่าน คุณพรรณี วิรยศิริที่ได้ออกตามท่านไปถ่ายบันทึกเหตุการณ์ในวันนั้นด้วย ขณะเดียวกันพวกเราได้เสริมข้อมูลเกี่ยวกับตัวทั้งสองท่าน และเหตุการณ์ในวันนั้นผ่านการสัมภาษณ์คุณโดม สุขวงศ์ อดีตผู้อำนวยการหอภาพยนตร์ที่รู้จักกับอาจารย์ชินและคุณทวีศักดิ์เป็นอย่างดี และคุณโดมเองก็ได้อยู่ในเหตุการณ์วันนั้นด้วย นอกจากนี้พวกเราได้สัมภาษณ์ประชาชนทั่วไปที่อยู่ร่วมเหตุการณ์จำนวนหนึ่ง ซึ่งน่าแปลกใจว่าแม้ว่าเวลาจะผ่านมากกว่า 4 ทศวรรษ แต่ความทรงจำที่มีต่อเหตุการณ์ในวันน้นยังคงชัดเจนเหมือนฟุตเตจที่บันทึกเรื่องราวทั้งหมด

เงาประวัติศาสตร์ ออกฉายครั้งแรก เมื่อวันที่ 13 ตุลาคม พ.ศ. 2556  เนื่องในโอกาสครบรอบ 40 ปี เหตุการณ์ 14 ตุลา แม้ว่าท้ายที่สุด สารคดีเรื่องนี้ไม่ใช่สารคดีเกี่ยวกับเหตุการณ์ 14 ตุลาที่ดีที่สุด หรือนำเสนอมุมมองใหม่ที่มากไปกว่ากรอบประวัติศาสตร์ที่เคยรับรู้กันมา แต่โดยส่วนตัวแล้ว พวกเราภูมิใจที่อย่างน้อย บุคคลที่อยู่ในเงาประวัติศาสตร์มาตลอด 4 ทศวรรษ ได้มีโอกาสเผยตัวตนและความคิดออกมา   แม้ในความเป็นจริงพวกเขาอาจจะยินดีที่จะอยู่ในเงานั้น ตลอดมาและตลอดไปก็ตาม