ฉันได้ฝึกงานอยู่ที่หอภาพยนตร์ไทยเป็นระยะเวลาสองเดือน ตั้งแต่ปลายเดือนพฤษภาคมถึงเดือนกรกฎาคม ในฐานะผู้ได้รับทุน ฉันได้มาสำรวจความพยายามในการอนุรักษ์สื่อโสตทัศน์ในพื้นที่นอกสหรัฐอเมริกา ตอนที่ได้รับเลือก ฉันรู้สึกตื่นเต้นมากที่จะได้ร่วมงานกับกลุ่มคนที่มีความมุ่งมั่นในการอนุรักษ์ภาพเคลื่อนไหวซึ่งกำลังเสี่ยงต่อการเสื่อมสภาพและการสูญหาย สำหรับฉัน สิ่งที่น่าตื่นเต้นของงานอนุรักษ์ภาพยนตร์คือความเป็นไปได้ในการเข้าถึงและแบ่งปันภาพบันทึกความจริงที่มีความเฉพาะตัว เพื่อให้สิ่งที่เป็นส่วนตัวเหล่านี้กลายมาเป็นสิ่งที่เราได้ใช้ประโยชน์ร่วมกัน ตลอดช่วงเวลาของฉันที่หอภาพยนตร์ไทย ฉันไม่เพียงแค่ได้เรียนรู้พลังของการร่วมมือและการเชื่อมสัมพันธ์ผ่านงานอนุรักษ์และจัดโปรแกรมฉายภาพยนตร์เท่านั้น แต่ฉันยังได้ศึกษาสิ่งเหล่านี้ผ่านประสบการณ์การทำงานกับเหล่าผู้คนที่น่าทึ่งอีกด้วย
ฉันเริ่มต้นงานกับทีมจัดโปรแกรมภาพยนตร์ ที่นั่น ฉันได้สัมผัสประสบการณ์การทำโรงหนังโรงเรียน ได้รับชมภาพยนตร์ที่ยอดเยี่ยมทั้งในโรงภาพยนตร์และช่องทางออนไลน์ และได้เรียนรู้การจัดโปรแกรมและการเผยแพร่ภาพยนตร์ผ่านช่องทางที่แตกต่าง ทั้งยังได้เข้าไปสำรวจ ‘รถโรงหนัง’ สุดยอดพาหนะที่เจ๋งที่สุดที่ฉันเคยเห็นมา ครั้งหนึ่ง ในกิจกรรมโรงหนังโรงเรียน ฉันได้รับชม Madagascar แบบพากย์ไทย แม้ว่าฉันจะไม่เข้าใจเนื้อหาของหนังเท่าไหร่นัก ฉันกลับพบว่าตัวเองก็รู้สึกตื่นเต้นไม่ต่างไปกับเด็ก ๆ ในโรงนั้นเลย ฉันยังได้ดูภาพยนตร์ไทยคลาสสิกชั้นยอดอยู่หลายเรื่อง เรื่องโปรดของฉันคือ ทองปาน ซึ่งเป็นหนังที่สร้างความสะเทือนใจให้ฉันได้อย่างลึกซึ้ง และนำพาฉันไปรู้จักแนวทางใหม่ ๆ ของการจับภาพความคิดเชิงปฏิวัติและความคับข้องใจ รวมทั้งเปิดทางให้ฉันตระหนักถึงการต่อสู้เพื่อเสรีภาพที่หลายประเทศในทวีปต่าง ๆ กำลังเผชิญ
ภาพ: เซลมา ชาบัน ขณะร่วมสนทนาในงาน The Flaherty Film Seminar 2025 ที่หอภาพยนตร์
หลังจากช่วงเวลาในงานจัดโปรแกรมภาพยนตร์ ฉันก็ได้ฝึกงานที่แล็บปฏิบัติการฟิล์มภาพยนตร์ ซึ่งฉันไม่เคยได้เห็นมาก่อน แต่ด้วยแรงสนับสนุนและความอดทนของทีม ฉันจึงได้รับโอกาสปฏิบัติจริงในทุกกระบวนการ ตั้งแต่การใช้เครื่อง Colormaster เครื่องพิมพ์ฟิล์ม ไปจนถึงเครื่องล้างฟิล์ม และด้วยความที่เครื่องมือบางชิ้นไม่ได้มีการผลิตออกมาแล้ว การที่ทีมได้ส่งผ่านทักษะที่จำเป็นสำหรับใช้เครื่องมือเหล่านี้มาสู่ฉัน ก็เป็นเสมือนกระบวนการหนึ่งของการอนุรักษ์เช่นเดียวกัน ก่อนหน้านี้ ฉันได้แต่เพียงคิดถึงภาพการเกรดสี การพิมพ์ และการล้างฟิล์ม แต่การได้เห็นว่าสิ่งเหล่านี้เกิดขึ้นได้อย่างไร ทั้งยังได้ลงมือทำด้วยตัวเอง จึงเป็นประสบการณ์อันน่าเหลือเชื่อ ที่ทั้งเจ๋งและสนุกเกินกว่าที่ฉันเคยจินตนาการไว้เสียอีก
หลังงานงานแล็บ ฉันก็ได้ทำงานกับทีมตรวจฟิล์มภาพยนตร์ ถึงแม้ว่าฉันจะเคยมีประสบการณ์ตรวจฟิล์มมาก่อน ฉันก็ยังคงได้เรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ เพิ่มเติม เช่น การตรวจวัดความเสื่อมของฟิล์ม หรือแม้แต่เทคนิคใหม่ในการต่อฟิล์ม ฉันได้รับโอกาสในการตรวจฟิล์มไนเตรทของภาพยนตร์เรื่อง พระเจ้าช้างเผือก ฉันมีประสบการณ์กับฟิล์มโพลีเอสเตอร์และอะซิเตท แต่ไม่เคยทำงานกับฟิล์มไนเตรทมาก่อน ฉันจึงรู้สึกตื่นเต้นมาก ฉันเคยได้ชมภาพยนตร์เรื่องนี้มาแล้วในช่วงฝึกงาน ฉันจึงเพลิดเพลินกับการตรวจฟิล์มของหนังที่เคยดู และเคยเรียนรู้ประวัติศาสตร์กับความสำคัญ นอกจากนี้ ฉันยังได้ตรวจฟิล์มของภาพยนตร์สยองขวัญร่วมสมัยของไทย ซึ่งก่อนที่จะมาประเทศไทย ฉันไม่ได้ดูหรือชอบหนังสยองขวัญเท่าไหร่นัก แต่หลังจากที่ได้ใช้เวลาที่นี่ ฉันก็เริ่มที่จะชื่นชอบและชื่นชมหนังและเรื่องเล่าสยองขวัญมากขึ้น
ต่อมา ฉันได้เข้าไปฝึกงานอนุรักษ์ไฟล์ดิจิทัล และเรียนรู้ที่จะใช้เครื่องมือต่าง ๆ ในการแปลงสัญญาณฟิล์ม 16 มม. และ 35 มม. เป็นไฟล์ดิจิทัล เช่นเดียวกับการทำงานในทีมตรวจฟิล์มภาพยนตร์ ฉันรู้สึกทึ่งกับการที่ทีมงานดิจิทัลต้องทำงานกับฟิล์ม ที่บางม้วนก็เสียหาย และเสื่อมสภาพไปอย่างรุนแรงแล้ว ฉันชื่นชมความทุ่มเทของพวกเขาต่อกระบวนการแปลงสัญญาณที่ยากลำบากเพื่อให้คนอื่น ๆ ได้มีโอกาสรับชมภาพยนตร์เหล่านี้ นอกจากนี้ ฉันยังได้เป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการแปลงสัญญาณฟิล์ม พระเจ้าช้างเผือก ที่ฉันได้ตรวจไป ให้เป็นไฟล์ดิจิทัล การได้มีส่วนร่วมในทุกกระบวนการของการอนุรักษ์ฟิล์มภาพยนตร์มีส่วนเติมเต็มอย่างยิ่ง และยังช่วยให้ฉันได้เข้าใจงานอนุรักษ์ฟิล์มและความสำคัญของแต่ละขั้นตอนได้อย่างครบถ้วนมากยิ่งขึ้น
สุดท้ายแล้ว ฉันจบการฝึกงานที่งานสิ่งเกี่ยวเนื่องกับภาพยนตร์ ซึ่งมีหน้าที่สแกนและเก็บรักษาทุกอย่างที่เกี่ยวข้องกับภาพยนตร์ เช่น ใบปิด หรือภาพนิ่งจากกองถ่าย สิ่งของสุดเท่เหล่านี้ช่วยเสริมมิติด้านอื่น ๆ ให้แก่ภาพยนตร์ที่อยู่ในการอนุรักษ์ได้เป็นอย่างดี
ฉันรู้สึกขอบคุณสำหรับประสบการณ์อันมากมายที่ได้จากงานจัดโปรแกรมฉายและอนุรักษ์ภาพยนตร์ และรู้สึกขอบคุณอย่างที่สุดต่อผู้คนที่น่าทึ่งของหอภาพยนตร์ไทย ผู้ที่ไม่เคยหวงแหนในการส่งต่อความรู้ ทักษะ และข้อคิดให้แก่ฉัน ความกระตือรือร้นของพวกเขาส่งผ่านมาถึงฉัน และฉันก็บอกลาที่นี่ไปพร้อมพลังที่เต็มเปี่ยม จากการรับรู้ถึงความสำคัญในการเก็บรักษาภาพยนตร์ และการแบ่งปันวิธีการมองโลกใบนี้ เพื่อนร่วมงานกลายมาเป็นเพื่อน เมื่อเราได้ทานอาหารร่วมกัน แบ่งปันเรื่องเล่า บทสนทนา และมุกตลกให้แก่กันและกัน อาคารที่ดูโอ่อ่าเมื่อแรกเห็นกลายเป็นพื้นที่แห่งความอบอุ่นที่คุ้นเคยเมื่อเรากล่าวสวัสดีกัน ฉันยังคงรู้สึกอัศจรรย์ใจในมิตรไมตรีและน้ำใจที่ฉันได้รับ และยังคงครุ่นคิดและเรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ จากบทสนทนาและประสบการณ์ ที่ต่อยอดมาจากการย้อนกลับไปดูหนังเก่า ๆ เพื่อพยายามทำความเข้าใจปัจจุบัน ฉันเรียนรู้และยังคงเรียนรู้สิ่งต่าง ๆ ต่อจากช่วงเวลาที่ฉันทำงานที่หอภาพยนตร์ และฉันก็หวังว่าบรรดาผู้คนที่น่าทึ่ง ณ หอภาพยนตร์ไทยจะประสบพบเจอแต่สิ่งที่ดีต่อจากนี้ไป ขอบคุณค่ะ
เซลมา ชาบัน (Selma Shaban) เป็นนักศึกษาชาวจอร์แดน ที่พำนักอยู่ในสหรัฐอเมริกา และได้ทุน Thomas J. Watson Fellowship มาฝึกงานที่หอภาพยนตร์ช่วงเดือนพฤษภาคมถึงกรกฎาคม ข้อเขียนนี้เป็นบันทึกความทรงจำที่เธอเขียนส่งมาจากอเมริกา ถึงประสบการณ์ที่ได้รับจากช่วงเวลาสองเดือนในหอภาพยนตร์ของไทย
_______________________
เซลมา ชาบัน เขียน
ศศิชา สุขพิทักษ์ แปล
ที่มา: จดหมายข่าวหอภาพยนตร์ ฉบับที่ 90 ประจำเดือนพฤศจิกายน - ธันวาคม 2568
