ความยาว 69 นาที

ฟิล์ม 16 มม. / ขาว-ดำ / เสียง

อำนวยการสร้าง เอราวัณภาพยนตร์

ในปี 2502 หลังจากที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินีนาถเสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมราษฎรภาคอีสานและภาคเหนือเป็นครั้งแรกนับแต่ครองราชแล้ว  ทั้งสองพระองค์ได้เสด็จ ฯ เยี่ยมราษฎรภาคใต้เป็นอันดับต่อไป โดยเสด็จ ฯ ทางรถไฟจากสถานีสวนจิตรลดา สู่จังหวัดนครปฐมซึ่งเป็นแหล่งที่พุทธศาสนาเข้ามาสู่ดินแดนประเทศไทย พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวถวายธูปเทียนเป็นพุทธบูชา โดยให้ผู้ว่าราชการจังหวัดนครปฐมนำไปถวายสักการะ พระปฐมเจดีย์   ต่อจากนั้นได้เสด็จไปยังจังหวัดชุมพรซึ่งเป็นปลายทางของการเสด็จพระราชดำเนินโดยรถไฟ และนับจากจังหวัดนี้เป็นต้นไปจะเป็นการเสด็จ ฯ โดยรถยนต์พระที่นั่ง

ที่ศาลากลางจังหวัดชุมพร ผู้ว่าราชการจังหวัดนำข้าราชการพร้อมด้วยภรรยาและราษฎรเข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท ในบรรดาผู้ที่มาเฝ้านั้นบางคนอุตส่าห์มาจองที่ด้านหน้า ซึ่งต้องไปตั้งแต่ ตีสี่ และมีตั้งแต่คนชราลงไปถึงเด็กเล็ก ๆ  การเข้าเฝ้าอย่างใกล้ชิดทำให้แต่ละคนมีความตื้นตันใจในพระมหากรุณาธิคุณ 

ที่จังหวัดระนอง ปลัดกระทรวงมหาดไทยนำผู้ว่าราชการจังหวัดระนองเข้าเฝ้าทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายพระแสงราชศัตราตามโบราณราชประเพณี ในบริเวณนี้มีศิลาจารึกที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงจารึกพระปรมาภิไธยไว้เมื่อครั้งเสด็จ ฯ มาเยือน  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระบรมราชินีนาถก็ได้ทรงจารึกพระปรมาภิไธยไว้ด้วย   จากนั้นได้เสด็จ ฯ ทอดพระเนตรการขุดแร่ของบริษัท ไซมีสทีน เดรดยิ่ง ที่ตำบลบางนอน อำเภอเมืองจังหวัดระนอง และเสด็จ ฯ ไปทรงวางดอกไม้ที่สุสานตระกูล  ณ ระนอง อันเป็นตระกูลที่ได้สร้างความเจริญรุ่งเรืองให้กับจังหวัดระนองตั้งแต่ยังเป็นป่าดงดิบ

ที่อำเภอตะกั่วป่า  จังหวัดพังงา  มีชายชราอายุ 99 ปีพร้อมด้วยภรรยาอายุ 89 ปี มาคอยเฝ้ารับเสด็จ ฯ ด้วยความจงรักภักดี  จากนั้น รถยนต์พระที่นั่งได้แล่นเข้าสู่ท่าข้ามซึ่งใช้เป็นทางลำเลียงรถยนต์และผู้คนข้ามไปสู่เกาะภูเก็ต   ผู้คนในจังหวัดภูเก็ตมากมายมารอรับเสด็จ ฯ   ต่อจากนั้นทั้งสองพระองค์เสด็จ ฯ ทอดพระเนตรกิจการเหมืองสูบเจ้าฟ้า ซึ่งเป็นการทำเหมืองด้วยการฉีดน้ำแรงดันสูง จากนั้นก็ดูดทรายที่มีแร่ดีบุกขึ้นมาบนรางล้างแร่ ให้น้ำไหลลงไป  เหลือแต่ดีบุกบนรางล้างแร่    ที่ภูเก็ตมีสถานท่องเที่ยวที่สวยงามหลายแห่งรวมทั้งหาดสุรินทร์ซึ่งเป็นที่พักผ่อนของชาวเมือง ซึ่งทั้งสองพระองค์ได้เสด็จพักผ่อนพระวรกาย

ที่จังหวัดพังงาประชาชนได้ถวายสิ่งของที่งมมาจากทะเล เช่น หินปะการัง  ราษฎรชาวพังงาได้เข้าเฝ้าอย่างใกล้ชิด รวมทั้งชาวอิสลามในจังหวัดนี้

นอกจากนี้ ยังได้เสด็จ ฯ วัดสุวรรณคูหา ที่ซึ่งพระมหากษัตริย์องค์ก่อนก่อนเคยเสด็จ ฯ  ที่ตำบลอ่าวลึก จังหวัดกระบี่ ทั้งสองพระองค์ได้ทรงพักดื่มพระสุธารสที่ธารโบกขรณี  จากนั้นเสด็จ ฯ ยังศาลากลางจังหวัดกระบี่  ทรงมีพระราชดำรัสถึงช้างเผือกที่ส่งไปถวายด้วย

ที่จังหวัดนครศรีธรรมราช ทรงทำพระราชพิธีสมโภชพระบรมธาตุ ซึ่งประดิษฐานอยู่ในวัดมหาธาตุตามราชประเพณี  ในระหว่างการเสด็จพระราชดำเนิน มีการระบาดของอหิวาตกโรคจึงให้มีการฉีดวัคซีนแก่ประชาชนในทุกจังหวัดที่เสด็จพระราชดำเนินผ่าน 

จังหวัดตรัง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานโอวาทเกี่ยวกับการปลูกต้นยาง  จากนั้นได้เสด็จ ฯ วัดคูหาสวรรค์ จังหวัดพัทลุง ซึ่งมีภูเขาหินปูน มีการถวายดาบโบราณของตระกูล ณ พัทลุง มีพวกชาวพื้นเมืองที่อยู่ห่างไกลมาเข้าเฝ้า

จังหวัดสงขลา ได้จัดให้มีงานชนวัวและมโนราห์ ซึ่งเป็นการแสดงที่ขึ้นชื่อของจังหวัด และได้เสด็จ ฯ ทางชลมารค ทอดพระเนตรภูมิประเทศในทะเลสาบสงขลา ซึ่งมีการจัดซุ้มในทะเลรับเสด็จ ฯ ด้วย  ที่อำเภอหาดใหญ่ ซึ่งมีคนคึกคัก มีการแสดงหลากหลายและยามกลางคืนก็มีไฟประดับตามซุ้ม  ที่จังหวัดสตูล ซึ่ง เป็นจังหวัดเล็กๆ ชาวอิสลามจำนวนมากมารับเสด็จ ฯ   ที่คลองแงะ มีคนนำหมีมาถวายที่จังหวัดปัตตานี  เสด็จฯ เยี่ยมค่ายตำรวจตระเวนชายแดน  ที่อำเภอโคกโพ ชาวปัตตานีได้จัดการต้อนรับด้วยขบวนแห่คชสีห์จากทุกอำเภอในจังหวัด   รวมทั้งมีขบวนแห่นกที่ประดับประดาสวยงาม  ประชาชนแต่งกายในชุดพื้นเมือง จากนั้นได้เสด็จ ฯ ไปศาลปัตตานีเพื่อฟังการพิพากษาคดีด้วยที่จังหวัดยะลา มีการจัดขบวนแห่ โดยมีสตรีที่เคยไปเมกกะมาแล้วเป็นผู้นำ  นอกจากนี้มีการสาธิตวิธีใช้ไม้ซางของเงาะซาไก  มีการแสดงรำกริช  การแสดงสีละ หรือมวยอิสลาม   ชาวไทยอิสลามมารอรับเสด็จ ฯ เกินคาดเพราะอยู่ในเวลาถือบวช  ที่ยะลามีวัดคูหาพิมุขหรือวัดถ้ำ  มีพระพุทธไสยาสน์องค์ใหญ่สมัยศรีวิชัยอยู่ในถ้ำ ที่อำเภอสายบุรีซึ่งที่เคยมีเจ้าครองนครในอดีต   อิสสามในอำเภอสายบุรีแตกต่างกับอิสลามในอำเภออื่น คือใช้ภาษาไทยกันมาก

นราธิวาส อันเป็นจังหวัดสุดท้ายในสี่จังหวัดภาคใต้   ที่อำเภอบาเจาะ มีน้ำตกบาโจอันงดงาม  เสวยพระกระยาหารกลางวัน และทรงจารึกพระปรมาภิไธย เป็นที่ระลึก  ในตอนบ่ายได้เสด็จทอดพระเนตรการแสดงที่ชายทะเล ได้แก่ สกีน้ำ 

จาก นราธิวาส ทั้งสองพระองค์ได้เสด็จ ฯ ขึ้นรถไฟพระที่นั่งที่สถานีตันหยงมัส มาสู่สุราษฎร์ธานีซึ่งเป็นจุดสุดท้ายในการเสด็จประพาสภาคใต้  มีขบวนแห่เรือในแม่น้ำตาปี และมีการแข่งเรือซึ่งผู้ชนะได้รับพระราชทานรางวัลจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ตามเส้นทางการเสด็จประพาสภาคใต้ เราจะเห็นภาพของพสกนิกรมาเฝ้ารอรับเสด็จอย่างเนืองแน่น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระบรมราชินีนาถ ทรงให้ความเป็นกันเองและถามไถ่ราษฎรที่มาเฝ้ารับเสด็จ เป็นประสบการณ์ที่ผู้เข้าเฝ้าต่างซาบซึ้งและยากที่จะลืมเลือน

ภาพยนตร์นี้จึงมีคุณค่าเป็นบันทึกประวัติศาสตร์การเสด็จ ฯ เยี่ยมราษฎรจังหวัดต่าง ๆ ทางภาคใต้อย่างเป็นทางการครั้งแรกของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ  เป็นการเสด็จ ฯ ที่อยู่ในความทรงจำของราษฎรไม่แต่ในจังหวัดต่าง ๆ ของภาคใต้เท่านั้น แต่ของราษฎรในเวลานั้นทั่วประเทศ เพราะในเวลานั้นโทรทัศน์ยังไม่แพร่หลายและมีอยู่เฉพาะในกรุงเทพ ฯ ภาพยนตร์นี้ได้รับการนำออกฉายตามโรงภาพยนตร์และภาพยนตร์กลางแปลงเคลื่อนที่ไปทั่วประเทศ