[ความยาวเหลือ 42 นาที]

ฟิล์ม 16 มม. / สี / พากย์ 

ผู้สร้าง ธำรง รุจนพันธุ์

ผู้กำกับภาพยนตร์ บุญรัตน์ ชัยวิเศษ

ผู้เขียนบท รังษิตรัง

ผู้ถ่ายภาพและลำดับภาพ ธำรง รุจนพันธุ์

ผู้แสดง 

เชษฐ์ ภูธร    เป็น วิเชษฐ์

โรส มารียา    เป็น ตันหยง

รามิน รายา   เป็น รามิน

ลาเซ็ง อับดุลลา      เป็น อับดุล

มะ จำปาเทศ          เป็น มะ

ยี จำปาเทศ           เป็น ยี

ยอด ชลวารี          เป็น กำนัน

ประพันธ์ กรแก้ว     เป็น คิงคอง

เป็นภาพยนตร์ไทยที่สร้างโดยคนท้องถิ่น จังหวัดนราธิวาส ประมาณปี พ.ศ. 2502 ผู้สร้างคือ นายธำรง รุจนพันธ์  ชาวลำปางซึ่งไปแต่งงานกับสาวชาวนราธิวาสและตั้งรกรากอยู่ในนราธิวาส ประกอบอาชีพร้านถ่ายรูป “ไทยอาร์ต” นอกจากถ่ายรูป ยังมีความสามารถในการถ่ายภาพยนตร์ การเขียนรูปสีน้ำมัน การปั้น การสตัฟฟ์สัตว์ ผลงานชิ้นหนึ่งที่ไม่ค่อยมีใครรู้คือการปั้นประติมากรรมนางเงือกทองที่ประดับหาดสมิหลา จังหวัดสงขลา นายธำรงมีผลงานถ่ายภาพยนตร์ประเภทข่าวสาร สารคดี บันทึกเหตุการณ์ในจังหวัดนราธิวาสและใกล้เคียง และมีความสามารถพิเศษในการถ่ายภาพยนตร์บันทึกเสียงด้วยกล้องออริคอน ท่านได้สร้างภาพยนตร์ประเภทเดินเรื่องขึ้นสองสามเรื่อง โดยใช้ฉากสถานที่ในท้องถิ่น และเพื่อนฝูง ญาติมิตรเป็นผู้แสดง เป็นภาพยนตร์ไทยระบบ 16 มม. พากย์ และนำออกฉายตามโรงภาพยนตร์ในจังหวัดนราธิวาสและจังหวัดใกล้เคียง จึงนับเป็นภาพยนตร์สำหรับท้องถิ่นโดยแท้ มีผู้บันทึกไว้ว่า ภาพยนตร์เรื่องที่นายธำรง รุจนพันธุ์ สร้างได้แก่ จอมโจรปูรูยามา  ทะโมนไพร  และ หาดเพชฌฆาต

ปัจจุบันได้มีการค้นพบฟิล์มภาพยนตร์เรื่อง “ทะโมนไพร” แต่สันนิษฐานว่า เป็นฉบับที่ได้รับการตัดต่อใหม่ให้สั้นลงเหลือเพียงม้วนเดียวจบ ความยาวประมาณ 42 นาที ในขณะที่มีอีกม้วนหนึ่งแต่สภาพฟิล์มชำรุด จึงสันนิษฐานว่าเป็นส่วนที่ถูกตัดออกไป ซึ่งหากเป็นดังนี้ภาพยนตร์ตามต้นฉบับเดิมอาจยาวประมาณ 50 นาที 

จุดเด่นของภาพยนตร์คือ ตัวละครที่เป็นคิงคอง ซึ่งนายธำรง ผู้สร้างภาพยนตร์ใช้ความสามารถในการสตัฟฟ์สัตว์ ทำหุ่นคิงคองขึ้นให้ใช้คนสวมใส่แสดง

เรื่องราวของภาพยนตร์  แม้ว่าจะถ่ายทำในจังหวัดนราธิวาส แต่เนื้อเรื่องใน ทะโมนไพร แต่งเป็นเรื่องราวที่เกิดขึ้นที่เกาะลันตา จังหวัดกระบี่ เล่าเรื่องโดย เชษฐ์  ภูธร ซึ่งแสดงเป็นตัวละครชื่อ วิเชษฐ์ ข้าราชการหนุ่มตำแหน่งปลัดพัฒนากร ซึ่งได้รับคำสั่งให้ไปประจำที่อำเภอเกาะลันตา เมื่อเดินทางมาถึงเกาะ ปลัดก็ได้เผชิญภัยจากเจ้าลิงคิงคองที่ดุร้ายทันที  เกือบเอาชีวิตไม่รอด ดีว่าชาวบ้านมาช่วยไว้ทัน ต่อมาปลัดหนุ่มจึงได้รับการบอกเล่าจากกำนันว่า คิงคองซึ่งอาศัยอยู่หลังเขาน้ำตกบนเกาะนี้ เมื่อเล็ก ๆ มันไม่ดุร้าย เป็นที่รักของเด็ก ๆ ที่ชอบมาเล่นกับมัน มันชอบเด็ก แต่ที่มันกลายเป็นคิงคองดุร้ายก็เพราะเมื่อปีกลายนี้เอง มีโจรก๊กหนึ่งหลบหนีเจ้าหน้าที่มาจากตานี แล้วใช้อาวุธปืนยิงถูกคิงคองที่ข้างชายโครง ในขณะที่คิงคองก็บีบคอพวกโจรตายไปหลายคน พวกโจรจึงหนีไปจากเกาะ คงเหลืออยู่คนเดียวคือ รามิน เพราะรามินมาติดพัน ตันหยง ลูกสาวของกำนัน แต่เธอไม่เล่นด้วยและมีคนรักอยู่แล้ว คือ อับดุล หนุ่มชาวประมงในเกาะซึ่งเป็นเพื่อนกันมาตั้งแต่เด็ก ๆ และจะมีพิธีการแต่งงานกันในอีกสองอาทิตย์ข้างหน้านี้     

ระหว่างนั้น ก็มีการพบศพชายชาวเกาะถูกคิงคองทำร้ายตายอีกคนหนึ่งปลัดวิเชษฐ์ได้รู้จักกับตันหยง ซึ่งตันหยงต้อนรับเขาอย่างดี ทำให้อับดุลระแวงว่าตันหยงปันใจให้ปลัดหนุ่มซึ่งมีหน้าตาหล่อเหลาและมีการศึกษาสูงกว่าตัว แต่ตันหยงก็ยืนยันว่าที่ต้อนรับขับสู้ปลัดก็เพราะเขามาสร้างความเจริญให้เกาะของเรา ขอให้เชื่อใจว่าเธอรักอับดุลคนหาปลาคนเดียว 

วันนั้นเจ้ารามินมาดักพบตันหยงเพื่อขอโทษที่เคยลวนลาม และตื้อขอให้รักและยอมแต่งงานกับเขา แต่ตันหยงกลับหลีกหนีไป ทำให้เจ้ารามินแค้นใจ ประกาศจะล้มการแต่งงานของตันหยงกับอับดุลให้ได้

วันงานพิธีแต่งงาน ซึ่งชาวเกาะต่างมาร่วมยินดีกันมาก มีการกินเลี้ยง และมีรำรองเง็ง ทันใดเจ้ารามินได้บุกเข้ามาทำลายงานแต่งงาน มันต่อยอับดุลที่กำลังรำรองเง็งล้มลง กำนันคว้าปืนออกมาขัดขวางแต่ถูกเจ้ารามินยิงล้มลง รามินถือโอกาสฉุดตันหยงออกไปทันที อับดุลกับชาวเกาะที่มาร่วมงานจึงออกติดตามไป รามินฉุดตันหยงเข้าไปในป่า มุ่งไปทางน้ำตก ทันใดนั้น คิงคองได้ปรากฏร่างขึ้น รามินเข้าต่อสู้กับคิงคอง ตันหยงจึงฉวยโอกาสหลบออกไป รามินสู้กับคิงคองสักพักก็ถอยหนีไปได้ ในขณะที่อับดุลตามมาถึงพอดี จึงฉวยกิ่งไม้เข้าต่อกรกับคิงคอง และเสียทีสะดุดก้อนหินล้มลงจึงถูกเจ้าคิงคองยกก้อนหินนั้นเป็นอาวุธทุ่มใส่อับดุลอย่างจัง ตันหยงโผล่มาเห็นภาพพอดีก็ตกใจทรุดล้มสลบไป คิงคองเข้าไปอุ้มตันหยงจะพาไปที่ถ้ำในสภาพที่ผ้าผ่อนขาดวิ่น แต่ขณะผ่านที่หน้าน้ำตกมันวางร่างตันหยงลงบนโขดหิน  ตันหยงฟื้นขึ้นมา เห็นคิงคองก็สลบไปอีก ทันใดนั้นปลัดวิเชษฐ์ซึ่งตามมาเช่นกัน เห็นเหตุเข้าก็เล็งปืนยิงไปที่คิงคอง มันจึงตกใจหนีไป ปลัดวิเชษฐ์เข้าไปที่ตันหยงซึ่งฟื้นขึ้นมาเห็นปลัดก็ดีใจ บอกให้ปลัดรีบพาเธอหนีออกไปจากที่นั้น แต่ทั้งคู่เดินไปสักพักก็พบร่างของอับดุลซึ่งถูกทุ่มด้วยหินนอนตายอยู่ ตันหยงเสียใจมากแต่ปลัดบอกว่าช่วยให้ฟื้นไม่ได้แล้ว ช่วยกันหาทางปราบเจ้าคิงคองให้ได้ดีกว่า แล้วพากันกลับไปที่บ้าน ก็พบศพกำนันนอนตายอยู่หน้าบ้าน ตันหยงตกใจและเสียใจแทบจะวายชีวีเมื่อเห็นว่าพ่อตายเสียแล้ว  ปลัดแบกศพกำนันเข้าบ้าน แล้วรีบออกไปสมทบชาวเกาะเพื่อตามล่าคิงคองต่อไป ซึ่งขณะนั้นคิงคองกำลังต่อสู้อยู่กับรามินที่หนีไป คิงคองฆ่ารามินโดยบีบคอตายไปอีกรายหนึ่ง ปลัดเสนอให้ชาวเกาะใช้คบไฟปราบคิงคอง เพราะมันกลัวไฟ และให้ขุดหลุมดัก แล้วไปต้อนให้มันมาตกหลุม ที่สุดปลัดหนุ่มได้เผชิญหน้ากับคิงคองอีกครั้งบนเนินหินสูง และได้ต่อสู้หลอกล่อคิงคอง จนที่สุดมันกระโจนใส่ปลัดแต่พลาดไปโขกผาหินและเลยกระเด็นตกหน้าผาลงไปตาย ท่ามกลางความยินดีของชาวเกาะที่มาเห็น

ฉากสุดท้าย ปลัดหนุ่มกับตันหยงนั่งกันอยู่ที่ป่าช้าฝังศพ ปลัดขอให้พระอาหล่ามารับดวงวิญญาณของอับดุลไปสู่สุคติ และขอตันหยงแก่ตัวเขาเองด้วย ตันหยงยกมือปิดปากปลัด แล้วทั้งคู่เดินออกไป

ทะโมนไพร เป็นตัวอย่างอันหาได้ยากยิ่งของภาพยนตร์ท้องถิ่นของประเทศไทย ซึ่งจากการสำรวจพบว่า ในแทบทุกจังหวัดมักมีผู้ที่สนใจถ่ายทำภาพยนตร์ทั้งเป็นงานอดิเรกและเป็นอาชีพ โดยเฉพาะการรับถ่ายภาพยนตร์บันทึกงานพิธีกรรมต่าง ๆ ในวิถีชีวิต และในจำนวนนี้ จะมีผู้นิยมถ่ายภาพยนตร์เหล่านั้นคิดและจัดการถ่ายทำเป็นภาพยนตร์เรื่องแล้วนำออกฉายดูกันในจังหวัดตนและจังหวัดใกล้เคียงทำนองเดียวกับภาพยนตร์เรื่อง ทะโมนไพร