ฟิล์ม 16 มม. / สี / เสียง / 14.43 นาที
ผู้สร้าง สำนักข่าวสารอเมริกัน กรุงเทพฯ
ผู้บริจาค ปยุต เงากระจ่าง
ผลงานของ ปยุต เงากระจ่าง ผู้บุกเบิกงานภาพยนตร์การ์ตูนในไทย ซึ่งเขาเคยกล่าวว่าเป็นภาพยนตร์การ์ตูนชุดแรกของตนที่ทำได้ตามมาตรฐานสากล เนื่องจากได้รับการสนับสนุนทั้งทางการเงินและเทคโนโลยีจากสำนักข่าวสารอเมริกัน กรุงเทพฯ (United United States Information Service- USIS) และไปผลิตที่ญี่ปุ่น อันสืบเนื่องจากการที่เขาสร้าง “เหตุมหัศจรรย์” ภาพยนตร์การ์ตูนเรื่องแรกของไทยได้สำเร็จ เมื่อ พ.ศ. 2498 และสำนักข่าวสารอเมริกันเห็นผลงานและความตั้งใจของปยุตจึงส่งเสริมให้ทำงานนี้
ด้วยความที่ได้รับการสนับสนุนจากสำนักข่าวสารอเมริกัน ซึ่งมีจุดมุ่งหมายชัดเจนในการใช้สื่อต่างๆ เพื่อถ่ายทอดอุดมการณ์ทางการเมืองและต่อสู้กับระบอบคอมมิวนิสต์ในช่วงสงครามเย็น หนุมานเผชิญภัยครั้งใหม่ จึงเป็นการ์ตูนต่อต้านคอมมิวนิสต์ โดยปยุตได้นำตัวละครหลักในรามเกียรติ์ มาแบ่งเป็น 2 ค่ายตามโลกในยุคสงครามเย็น คือ หนุมาน เป็นตัวแทนค่ายเสรีประชาธิปไตย ซึ่งเต็มไปด้วยความสุขและแสนยานุภาพทางอาวุธ ในขณะที่ ทศกัณฐ์ เป็นผู้นำลัทธิคอมมิวนิสต์ ที่มอมเมาและกวาดต้อนประชากรลิงให้ทำงานหนักเพื่อความสุขสบายของเหล่ายักษ์
จากรายงานของหน่วยประเมินผลการศึกษาเคลื่อนที่ของสำนักข่าวสารอเมริกัน (Evaluation office mobile film unit study) เมื่อ พ.ศ. 2501 พบว่า เมื่อ หนุมานเผชิญภัยครั้งใหม่ สร้างเสร็จและนำออกฉาย ได้มีคณะวิจัยประเมินผลเชิงจิตวิทยาของภาพยนตร์แล้วระบุว่าภาพยนตร์อาจเหมาะกับผู้ชมในชนบทหรือเด็กๆ แต่ไม่เหมาะกับผู้ใหญ่ในกรุงเทพฯ หรือเฉพาะอย่างยิ่งกลุ่มผู้นำ สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นเหตุให้ภาพยนตร์เรื่องนี้ไม่ได้รับการนำออกเผยแพร่ในช่วงเวลาดังกล่าว ขณะที่ ปยุต เงากระจ่าง เคยให้ข้อมูลว่า ภาพยนตร์สร้างเมื่อ พ.ศ. 2500 ใช้เวลาทำ 9 เดือน แต่ด้วยเหตุผลทางการเมืองในยุคการปกครองของจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ซึ่งเกิดปีวอกและมีตราประจำตัวเป็นหนุมาน ทำให้ภาพยนตร์เรื่องนี้ถูกสั่งห้ามฉาย ก่อนจะได้รับการเผยแพร่ใน ปี พ.ศ. 2503 อย่างไรก็ตาม แม้จะยังไม่ทราบปีที่ออกฉายอย่างแน่ชัด แต่ปัจจุบันยังพบว่ามีผู้ชมชาวไทยในอดีตจำนวนหนึ่งที่จดจำภาพยนตร์การ์ตูนเรื่องนี้ได้เป็นอย่างดี อันเป็นผลมาจากการฉายเผยแพร่ของสำนักข่าวสารอเมริกันตามพื้นที่ชนบท
หนุมานเผชิญภัยครั้งใหม่ จึงนับเป็นภาพยนตร์ที่สะท้อนประวัติศาสตร์ในช่วงที่ไทยเป็นสมรภูมิของสงครามเย็น และได้เข้าร่วมกับฝ่ายสหรัฐอเมริกา รวมทั้งแสดงอำนาจของภาพยนตร์ที่ผู้นำโลกเสรีประชาธิปไตยเลือกใช้เป็นอาวุธโจมตีระบอบคอมมิวนิสต์ด้วยความหวาดกลัว โดยเฉพาะการเลือกใช้ภาพยนตร์การ์ตูนที่จับใจผู้คนได้ง่าย และหากมองพ้นไปจากบริบททางการเมืองแล้ว หนุมานเผชิญภัยครั้งใหม่ ยังเป็นผลงานที่พิสูจน์ให้เห็นถึงฝีมืออันยอดเยี่ยมของ ปยุต เงากระจ่าง เจ้าของฉายา “วอลท์ ดิสนีย์ เมืองไทย” เมื่อคราวที่ได้มีโอกาสแสดงความสามารถอย่างเต็มที่ โดยไม่มีอุปสรรคด้านเงินทุนหรือเทคโนโลยีมาขว้างกั้น
